Walka ze smogiem i niską emisją toczy się od lat w pojedynczych gminach i miastach. Samorządowcy i przedstawiciele organizacji pozarządowych tłumaczą, edukują i przekonują, że to czym i w jaki sposób palimy w piecach ma bezpośredni wpływ na zdrowie oraz życie naszych rodzin. Sąsiadów, stan środowiska naturalnego. Także sami członkowie lokalnej społeczności podejmują coraz więcej proekologicznych działań. Jednak wszyscy zaangażowani w pracę na rzecz poprawy jakości powietrza przyznają, że tak naprawdę pojedyncze inicjatywy tylko częściowo spełniają swoją rolę. Podobne wnioski przywiodły włodarzy 28 gmin i powiatów naszego regionu do stworzenia wyjątkowego programu, którego celem jest wspólna praca na rzecz czystego powietrza. I tak powstał projekt „Gmina z (dobrą) energią!”.
Związek Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego zrzesza 25 gmin i 3 powiaty: wodzisławski, rybnicki i raciborski. Został powołany w 2002 r., aby realizować zadania z zakresu m.in. wdrażania Regionalnych Inwestycji Terytorialnych, rozwoju sieci dróg i stworzenie Zintegrowanego Systemu Komunikacji Pasażerskiej, promocji turystycznej regionu, rozwoju społeczeństwa obywatelskiego czy współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Realizacja poszczególnych celów przebiega na tyle sprawnie, że członkowie Związku postanowili podjąć nową inicjatywę i wspólnie zająć się problemem niskiej emisji, z którym borykają się wszystkie miejscowości w naszym regionie.
– Smog nie zna granic i nie ma możliwości, żeby walczyć z nim w pojedynkę – powiedział Mieczysław Kieca, prezydent Wodzisławia Śl. i przewodniczący Związku podczas konferencji prasowej na temat założeń projektu. Ma on charakter edukacyjno-informacyjny. Pomysłodawcy chcą przekazywać mieszkańcom regionu wiedzę nie tylko na temat negatywnych skutków zanieczyszczonego powietrza, ale również promować dobre praktyki w tym zakresie i uczyć jak każdy z nas może włączyć się w pracę na rzecz wspólnego dobra, jakim jest środowisko przyrodnicze. Adam Wawoczny z Biura Związku wyjaśniał, że ważną rolę będzie odgrywać także piętnowanie zachowań niewłaściwych. – Nie ma zgody na palenie śmieci. Śmieci powinno się segregować, a nie używać jako paliwa i będziemy to bardzo mocno podkreślać – mówił Wawoczny.
Kampania rozpocznie się 3 listopada i potrwa półtora roku (do maja 2018 r.). Obejmie dwa sezony grzewcze (2016/2017 i 2017/2018) oraz okres inwestycyjny pomiędzy nimi. Grupę docelową stanowią wszyscy mieszkańcy subregionu, ale nie oznacza to braku zróżnicowania podejmowanych działań w zależności od wieku czy zawodu odbiorców. Dzieci i młodzież będą uczestniczyć w specjalnie opracowanych zajęciach edukacyjnych i konkursach z atrakcyjnymi nagrodami, dorośli uzyskają kompleksową pomoc w zakresie wymiany źródeł ciepła i dostęp do kalkulatora efektywności energetycznej, a do inwestorów trafią specjalne poradniki. Także urzędnicy będą poszerzać swoją wiedzę na temat wsparcia mieszkańców w podejmowanych przez nich działaniach proekologicznych poprzez udział w spotkaniach i szkoleniach. Planowana jest także kampania w mediach z udziałem znanych osób. – Na razie nie mogę jeszcze zdradzić nazwisk tych celebrytów, bo nie byłoby efektu zaskoczenia, ale mogę powiedzieć, że będą to i osoby potrafiące przyciągnąć uwagę dzieci i młodzieży i autorytety dla starszego pokolenia – tłumaczył Patryk Swoboda z firmy Planergia, która jest partnerem projektu.
Całkowita wartość projektu to około 400 tys. zł. W kosztach jego realizacji partycypują wszystkie jednostki samorządu terytorialnego zrzeszone w Związku (poprzez opłacanie składki), a także sponsorzy i instytucje wspierające. Ponad 200 tysięcy złotych na ten cel przekazał też Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Zdaniem Andrzeja Pilota, prezesa WFOŚiGW, program jest wyjątkowy ze względu na współpracę wszystkich jednostek wchodzących w skład subregionu i kompleksowość proponowanych działań. Pilot przypomniał, że Fundusz od dawna wspiera poszczególne gminy w walce z niską emisją, a także, od tego roku, wychodzi naprzeciw potrzebom indywidualnych mieszkańców, czego wyrazem jest program pilotażowy kierowany do właścicieli domów jednorodzinnych. Po raz pierwszy jednak dotacja została przeznaczona na realizację zadania obejmującego tak wiele podmiotów.
Pomysłowi z uwagą przyglądają się także władze województwa. Marszałek Wojciech Saługa pochwalił przedstawicieli subregionu za rozmach i odwagę i przyznał, że jeśli projekt odniesie sukces, to powinien zostać „skopiowany” na szczebel wojewódzki.
Wszyscy uczestnicy konferencji przyznawali, że edukacja jest jednym z trzech elementów decydujących o skutecznej walce z zanieczyszczeniem powietrza. Pozostałe dwa to ekonomia i uregulowania prawne. Te jednak mogą być w pełni skuteczne tylko przy dostatecznym poziomie świadomości społecznej. Dopóki bowiem nie zmieni się mentalność poszczególnych mieszkańców, którzy twierdzą często, że „ekologia się nie opłaca” i „nie mamy żadnego wpływu” na kształt stanowionego prawa i jego realizację, to trudno będzie wprowadzić jakiekolwiek zmiany. Szeroko zakrojona kampania edukacyjno-informacyjna ma zatem ogromne znaczenie dla poprawy jakości powietrza oraz budowy społeczeństwa obywatelskiego, na czym również zależy jej organizatorom.
Katarzyna Czyż
